Հունվարի 1-ին Չեխիայի նախագահ Պետր Պավելը Պրահայի ամրոցից ամանորյա ուղերձով դիմել է երկրի հանրությանը։
«Հարգելի համաքաղաքացիներ,
Մեծ պատիվ է առաջին անգամ ձեզ դիմել ամանորյա ուղերձով։ Ես միշտ Նոր տարին դիտել եմ որպես ակնկալիքներով լի օր, որ գալիք ժամանակներն ավելի լավն ու ուրախ կլինեն, քան այն, ինչ մենք թողնում ենք: Ես այդպես եմ ընկալում նաեւ այսօր, և ցանկանում եմ, որ հաջորդ տարին իսկապես այդպիսին լինի, որպեսզի կարողանաք այն ապրել առողջ և բավարարվածության զգացումով: Թող որ ձեզ համար լինի երջանիկ և հաջողակ տարի»:
Նախագահը նախ խոսել է վերջին ողբերգական դեպքի մասին։
«Ես չեմ կարող սկսել այլ կերպ, քան այն, ինչ պատահեց մեզ հետ 11 օր առաջ: Մտածում էինք, որ նման ողբերգություն մեր երկրում չի լինի, ու գուցե չէր էլ կարող լինել։ Կարծում էինք, որ ապրում ենք լիովին ապահով, և այն, ինչ կատարվում է աշխարհում, մեզ չի վերաբերում։ Այսքան շատ երիտասարդ կյանքերի անիմաստ կորուստը մեզ պատճառեց անասելի տխրություն, ափսոսանք, բայց նաև ներքին զայրույթ։ Չնայած այս զգացմունքները մեզ հետ դեռ երկար կմնան, քանի որ հասարակությունը նախ պետք է հաղթահարի վախը։ Մենք չենք կարող թույլ տալ, որ մեր կյանքի ուրախությունը և ավելի լավ ժամանակների հույսը մեզնից խլվեն: Մաղթում եմ, որ մոմերն ու ծաղիկները պաշտամունքի վայրերում նույնպես նշանակեն ընդհանուր կամք, որ դաժանությունն ու բռնությունը մեզ չվախեցնեն: Որ մենք հիշենք բոլոր նրանց անձնական հերոսությունը, ովքեր կարողացան դիմակայել չարին, և որ մեր երկիրը դուրս գա այդ սարսափից ավելի ուժեղ ու համախմբված։ Եվ դա հատկապես հանուն նրանց, ովքեր մահացել են չարի ձեռքով:
Այս ողբերգության համար մեղավոր է միայն մեկ մարդ, թեև մենք անպայման կգտնենք այն հանգամանքները, որոնք կարող է օգնել են նրան։ Եկեք այլ մեղավորներ չփնտրենք, ասել է նա։
«Բոլոր հասարակական վայրերում հնարավոր չէ ապահովել ոստիկանների ներկայությունը. Նմանապես, երբեք չեն լինի բավարար վերահսկողություն և կանոնակարգեր բոլոր վտանգները վերացնելու համար: Պետք է վերլուծել, թե ինչ է տեղի ունեցել և ինչու է դա եղել։ Մենք կարող ենք բարելավել օրենքները, վերահսկողությունը և միջոցները, բայց մենք չենք կարող հրաժարվել ազատությունից վախի պատճառով: Եկեք միասին աշխատենք մեր ընտանիքը, փողոցը, գյուղը և ամբողջ երկիրը դարձնել ավելի անվտանգ։ Մտածելով ոչ միայն մեզ համար, այլև այն համայնքների համատեքստում, որտեղ մենք ապրում ենք։
Եկեք չանտեսենք ագրեսիվ պահվածքը, նույնիսկ սոցիալական ցանցերում, տեր կանգնենք թույլերին, չանտեսենք մեր շրջապատի խնդիրները։ Պատրաստվենք ճգնաժամային իրավիճակներին, բայց չկաթվածահարվենք վախից»։
Այնուհետեւ նախագահը անդրադարձել է այլ հարցերի։
«Նախ անդրադառնամ ներքին քաղաքականությանը։ Պատմության մեջ առաջին անգամ Չեխիայի կառավարությունը բաղկացած է հինգ կուսակցություններից։ Նախկինում մենք բազմիցս զգացել ենք, որ նույնիսկ զգալիորեն ավելի փոքր կոալիցիաները մշտական հակամարտությունների աղբյուր են հանդիսացել, ինչը նրանց խլել է քաղաքական լավ լուծումներ բերելու ուժը։ Հակասություններ, որոնք խաթարեցին մարդկանց վստահությունը հանրային ինստիտուտների և ժողովրդավարական գործընթացների նկատմամբ: Եվ չնայած այն հանգամանքին, որ հնգյակի միջև համաձայնություն գտնելն անշուշտ դժվար է, մենք արդեն երկու տարի զերծ ենք մնացել իշխանության կողմից նման վեճերից։ Ես ուրախ եմ դրա համար: Ես նաև բարձր եմ գնահատում կառավարության ոչ պոպուլյար ջանքերը երկրի պարտքը լուծելու ուղղությամբ։ Եվ սա չնայած նրան, որ ընտրված ուղիները երբեմն ոլորապտույտ են, նշանավորվում են հնգյակի կոալիցիայի պահանջների հավասարակշռմամբ, և դրանք մեզ կարող է դուր չգալ։
Ընդդիմության գործը իշխանությանը օգնելն ու նրա կյանքը հեշտացնելը չէ. Ընդդիմության նպատակը կառավարությանը քննադատելն ու այլընտրանքային լուծումներ ներկայացնելն է։ Կառավարությունը հեշտացնում է այս խնդիրը՝ չկարողանալով բացատրել իր միջոցառումներն ու բարեփոխումների քայլերը։ Նրան չի հաջողվում համոզել քաղաքացիներին և դրանով իսկ նրանց իր կողմը գրավել։ Բայց որոշ ոչ պոպուլյար և տհաճ փոփոխություններ անհրաժեշտ են, եթե ուզում ենք դուրս գալ դժվարություններից:
Ինձ դուր չի գալիս քաղաքական քննարկումների գռեհիկացումը։ Տարաձայնությունները պատկանում են ժողովրդավարությանը և կարող են արդյունավետ լինել։ Բայց եթե նրանք սայթաքում են անիմաստ բամբասանքների, անուն-ազգանունների կամ նույնիսկ վիրավորանքների մեջ, ապա դա ոչ մի լավ բան չբերող ձախողում է: Այդ իսկ պատճառով այսօր ես դիմում եմ քաղաքական գործիչներին, որպեսզի իրենց բանաձեւերի մեջ ներառեն այն, որ մենք մշակելու ենք մեր հանրային տարածքը և ոչ թե արժեզրկելու այն։ Բայց բոլոր քաղաքական գործիչները ի վերջո պատասխանատու են ձեր՝ քաղաքացիների առաջ։ Եվ արդեն այս տարի դուք հնարավորություն կունենաք հստակեցնելու, թե ինչ եք ակնկալում քաղաքականությունից՝ եվրոպական, տարածաշրջանային ու սենատի ընտրությունների շրջանակներում։ Դա հիանալի հնարավորություն է ազդելու մեր երկրի և Եվրամիության ապագա ուղղության վրա։ Խնդրում եմ բաց մի՛ թողեք:
Պոպուլիստներն ու ծայրահեղականները, որոնք հրապուրում են հաճելի խոստումներով և չեն խուսափում չարաշահելուց կամ ուղղակիորեն բորբոքելուց մեր վախերը, հեշտությամբ քվեներ են ստանում։ Իրականում, սակայն, դրանք միայն սրում են խնդիրները և հյուծում իրենց երկրներին ու ժողովրդին։ Մեր հիմնական մտահոգությունները, ինչպիսիք են էներգետիկ ճգնաժամը, տնտեսական լճացումը, գնաճը, անվտանգությունը կամ շրջակա միջավայրի պահպանությունը, չեն անհետանում, երբ մենք փակում ենք մեր աչքերը: Ընդհակառակը. Եկեք ամենայն պատասխանատվությամբ դիտարկենք, թե ինչ լուծումներ են ներկայացնում քաղաքական գործիչները, արդյո՞ք դրանց հետևում իրատեսական ծրագրեր և ստուգելի արդյունքներ կան։ Եթե գիտեն փոխզիջումներ գտնել ու տեսլական բերել, կամ եթե ուղղակի բաժանում են, վախեցնում են ու մեղադրում։ Պատասխանատու լինելն ամենևին էլ հեշտ չէ։
Հավասարումը, որին մենք մաս ենք կազմում, այնուամենայնիվ, պարզ է. Այն, ինչ այսօր հետաձգում ենք, մի քանի տարի հետո ավելի ցավոտ պիտի զբաղվենք։ Այն, ինչ մենք չենք անում, մեր երեխաները շատ ավելի դժվար են անելու։ Դա արդարացի չէ.
Կան նաեւ խնդիրներ մեր սահմաններից շատ հեռու, որոնք, այնուամենայնիվ, մեծ ազդեցություն ունեն մեր կյանքի վրա: Այսօրվա փոխկապակցված աշխարհում և մի ժամանակաշրջանում, երբ մեր կողքին, ցավոք, ավելի քան երբևէ տեղի են ունենում լուրջ պատերազմական հակամարտություններ: Եվրամիությունը մեզ հնարավորություն է տալիս լավագույնս կիրառել մեր ազդեցությունը և առաջ տանել մեր շահերը։ ՆԱՏՕ-ի հետ միասին դա մեզ համար երաշխիք է, որ Չեխիան ունի ուժեղ գործընկերներ, որոնց վրա կարող է հույս դնել։ Իսկ նման երաշխիքն այսօր անգնահատելի է։ Այս տարի մենք նշում ենք այս կազմակերպություններին միանալու 20-րդ և 25-րդ տարեդարձերը: Սա մեզ հնարավորություն է տալիս հետ նայելու և միաժամանակ նայելու ապագային, թե որ ուղղությամբ ենք ուզում գնալ։ Սա նաև հնարավորություն է հիշելու այն պարտավորությունները, որոնք մենք կամավոր ընդունել ենք Դաշինքին և Միությանը միանալուց հետո:
Առաջինը երկրի պաշտպանական ծախսերն են։ Այս տարի երկար ժամանակ անց նորից լրացնում ենք։
Երկրորդը միասնական եվրոպական արժույթի ընդունումն է։ Ժամանակն է, որ տարիներ անց սկսենք կոնկրետ քայլեր ձեռնարկել, որոնք մեզ կտանեն այս պարտավորության կատարմանը։ Չնայած եվրոյի դրական և բացասական կողմերի մասին անվերջ բանավեճերին, Եվրոպայի կենտրոնում բաց և արտահանմանն ուղղված տնտեսություն ունեցող երկրի համար միասնական արժույթը տրամաբանական ապագան է»:
Նախագահը դիմել է նաեւ երիտասարդությանը։
«Այս պահին ուզում եմ դիմել երիտասարդներին, և ոչ միայն այն պատճառով, որ ձեզ խորապես հուզել են վերջին ողբերգական իրադարձությունները։ Ես գիտակցում եմ, թե որքան տխուր է ձեզ համար մտածել ապագայի մասին, որտեղ բավարար բնակարանային և տնտեսական ինքնաբավության հասնելը գրեթե անհնարին է թվում, ապագա մի աշխարհում, որտեղ շրջակա միջավայրը փլուզվում է: Որքան դժվար է գործել թվային աշխարհի ճնշման ներքո, որը ներկայացնում է տեղեկատվության անվերջ հոսք, հնարավորություններ, շարունակական հաղորդակցություն և միևնույն ժամանակ այն պահանջները, որոնք մենք ունենք ձեզանից: Եվ ինչպես են ներկա և ապագա աշխարհի անորոշությունները ազդում ձեզանից ոմանց հոգեկան առողջության վրա: Ես գիտեմ, որ ձեր գաղափարը իդեալական կյանքի և ընտանիքի մասին տարբերվում է ձեր ծնողներից: Որ դուք ներկայիս աշխարհում անարդարություն եք տեսնում իշխանության և հարստության բաշխման մեջ։ Այնուամենայնիվ, ես զգում եմ, որ ձեր արժեքները հաճախ ավելի ամուր են, քան նրանք, որոնցով մենք մտել ենք չափահաս կյանք:
Հասարակությանը պետք են ձեր գաղափարները, ձեր քաջությունը և ձեր ակտիվությունն ու կարողությունը: Երիտասարդ սերունդը միշտ եղել է փոփոխությունների կրողը։ Այդ իսկ պատճառով արժե հետաքրքրվել ձեր շրջապատով և փորձել փոխել ամեն ինչ դեպի լավը: Եվ ես գիտեմ, որ ձեզնից շատերը դա անում են, թեև թյուրիմացության եք հանդիպել: Եվ ես գնահատում եմ ձեզ դրա համար: Ուստի ես կաջակցեմ փոփոխություններին, որոնք քաղաքականության և հասարակության ուշադրությունը կդարձնեն երիտասարդ և ամենաերիտասարդ սերնդի խնդիրներին: Ես պատրաստ եմ նախաձեռնել նաեւ նման փոփոխություններ։ Կցանկանայի, որ մենք բոլորս էներգիա ունենայինք՝ շտկելու այն բաները, որոնք կոտրված են թվում»:
Նախագահը խոսեց նաեւ 2024 թվականի սպասումներից՝ այդ թվում տնտեսական վիճակի հետ կապված սպասումներից։
«Մենք ակնկալում ենք ավելի ցածր գնաճ, մի քանի տարի անց նաև իրական աշխատավարձերի աճ և մեր տնտեսության համեստ, բայց շարունակական աճ։ Դա կարող է լինել դրական շրջադարձի սկիզբ», ասաց նա։
Նա նաեւ նշել է, որ նշանակել է Սահամանադրական դատարանի նոր դատավորների, եղել է Չեխիայի տասնչորս մարզերից տասում։
«Ես հնարավորություն ունեցա ծանոթանալու բազմաթիվ հետաքրքիր ու ոգեշնչող պատմությունների, բայց նաև դժվարությունների ու խնդիրների, որոնց լուծմանը փորձում եմ նպաստել։ Թեև ես չունեմ այդքան հատուկ լիազորություններ որպես նախագահ, բայց իմ ջանքերն են՝ ի հայտ բերել այն, ինչ կանգնած է ստվերում, արծածել հարցեր, որոնք անտեսվում են և հիշեցնել մյուս քաղաքական գործիչներին այն մասին, ինչը սովորաբար մոռացվում է»:
Իր ուղերձի վերջում նախագահն ասել է.
«Հարգելի համաքաղաքացիներ, դժվար պահերին մենք կարող ենք հենվել մեր սիրելիների վրա՝ Ձեր ընտանիքի, ընկերների կամ ձեր շրջապատից որեւէ մեկի համար, ով պատրաստ է օգնել: Ինձ համար այդպիսի հենարան է նաև իմ ընտանիքը, և հատկապես կինս՝ Եվան, ով անցյալ տարի ստիպված էր համակերպվել իմ նոր դերի հետ։ Եվ ես հիանում եմ նրանով, թե ինչպես է նա դա կարողանում:
Մաղթում եմ ձեզ բոլորիդ, որ յուրաքանչյուրդ ունենա մեկը, ում վրա հենվեք, երբ դրա կարիքը ունեք: Եվ ում հետ կարող ես կիսել ուրախությունը, երբ հաջողակ ես: Դա մեծ հաջողություն է: Գալիք տարում ձեզ մաղթում եմ հիմնականում առողջություն, երջանկություն և մեծ բարի կամք»։
